بسیاری از مشکلات ارتودنسی به تنهایی و بدون جراحی فک قابل درمان است ولی در هنگامی که ناهنجاری شدیدی در فک وجود داشته باشدویا عدم هماهنگی ابعاد
جراحی فک و صورت در ارتودنسی و یا جراحی ارتوگناتیک، شامل روش های جراحی و درمان ارتودنسی است که با هدف قرارگیری دندان ها، استخوان های فک و بافت های همراه آن در موقعیت مناسب آناتومیکی انجام می شود.
جراحی همراه با ارتودنسی برای عارضه های وسیع فک و دندان از قبیل ناهنجاری های مادرزادی، اختلالات رشد و یا آسیب های تروماتیک اکتسابی، با هدف بهبود عملکردهای جویدن، تکلم و تنفس گزینه انتخابی جراحی محسوب می شود. در کنار این موارد، جراحی فک و صورت در ارتودنسی، زیبایی صورت را نیز بهبود می بخشد اگر اجزای استخوانی و اسکلتالی صورت وجود داشته باشد و یا بیمار در سن مناسب مراجعه ننماید ممکن است نیازمند جراحی فک و صورت باشد.
به عبارت دیگر بیمار نیاز به ارتودنسی و جراحی فک با هم دارد و درمان ارتودنسی پیش نیاز جراحی فک می باشد. برخی از این مشکلات اگر بیمار در سن مناسب مراجعه نکند و نیاز به جراحی فک داشته باشد شامل موارد زیر است:
- جلو بودن فک پایین
- عقب بودن شدید فک پایین
- عدم وجود چانه
- انحراف فک پایین
- انحراف فک بالا
- تنگی شدید فک بالا
- مشاهده شدن لثه به مقدار زیاد هنگام لبخند زدن
- نقایص و سندرم های مادزادی
- عوارض ناشی از ضربه به فک وصورت
فک طبیعی
اولین معیار در تشخیص لزوم انجام جراحی فک و صورت، شناخت فک سالم و طبیعی از فک ناسالم و غیر طبیعی است.
مهمترین شاخص در سلامت فک، فرو رفتن مناسب دندان های آسیا یا مولر فک بالا و فک پایین در یکدیگر است. همچنین در فک طبیعی، دندان های جلویی فک بالا، روی دندان های جلویی فک پایین قرار می گیرند. به گونه ای که حدود یک تا دو میلی متر جلوتر از دندان های فک پایین قرار گرفته و روی دندان های پایین را می پوشانند.
در فردی که دارای دندان هایی با این مشخصات ظاهری است و فک وی طبیعی تلقی می شود، نیاز به جراحی فک و صورت برای ارتودنسی احساس نمی شود.
موارد انجام جراحی فک و صورت
در موارد متعددی، جراحی فک و صورت در ارتودنسی یا جراحی ارتوگناتیک، انجام می شود اما عمده کاربرد این جراحی زمانی است که درمان ارتودنسی به تنهایی قادر به برطرف کردن عارضه و علائم آن نمی باشد.
اصلاح ناهنجاری های مادرزادی از قبیل اختلالات رشد و نمو استخوان فک، اصلاح عملکرد جویدن فک، ماندگاری طولانی مدت ارتودنسی، کاهش مدت زمان کلی درمان، زیبایی چهره، بهبود وضعیت تنفس، بهبود تکلم و درمان دردهای موجود در فک و اپن بایت بودن دندان ها، از جمله موارد کاربرد جراحی فک و صورت به همراه ارتودنسی است.
دندان های اپن بایت و جراحی ارتوگناتیک
در صورتی که دندان ها به شکل مناسب روی هم قرار نگیرند و به اصطلاح اوپن بایت (open bite) باشند، پزشک ابتدا با ارتودنسی اقدام به مرتب کردن دندان ها کرده و سپس جراحی فک را پیشنهاد می کند.
توجه کنید که روی هم قرار نگرفتن دندان ها و به هم نرسیدن دندان های فک بالا و پایین، مشکلاتی از قبیل جویدن نامناسب، ساییدگی دندان و در صورت شدت زیاد عارضه، مشکلات بلع و هضم غذا را ایجاد می کند.
پروتکل درمانی در اکثر موارد اپن بایت بودن دندان ها به این صورت است: در ابتدا ارتودنسی اولیه برای مرتب کردن دندان ها و روی هم قرار دادن آنها انجام می شود. سپس جراحی فک و صورت انجام شده و پس از آن، مرحله دوم ارتودنسی آغاز می شود.
در مرحله دوم درمان ارتودنسی که حدود 6 تا 9 ماه به طول می انجامد، هماهنگی فک بالا و پایین و تثبیت درمان جراحی، در اولویت قرار می گیرد.
دوره نقاهت پس از جراحی فک و صورت
پس از اتمام عمل جراحی فک و صورت و پس از آن انجام ارتودنسی، دندان ها به کمک سیم و کش به هم متصل شده و ترمیم و جوش خوردن فک ها آغاز می شود.
توجه کنید که پس از انجام جراحی فک و صورت، حدود 4 تا 6 هفته فک ها به طور کامل بسته می شوند و بیمار تنها با استفاده از نی می تواند به نوشیدن مایعات اقدام کند و در این مدت بیمار اجازه مصرف هیچ گونه غذای سفتی را نداشته و تنها باید از غذا های میکس شده آبکی تغذیه کند.
بعد از گذشت 6 هفته، بیمار می تواند از غذا های نرم که فشار حداقلی را به فک ها وارد می کنند، استفاده کند. به مرور پس از آن و با تشخیص دندانپزشک معالج، بیمار می تواند به رژیم غذایی نرمال خود با رعایت اصول احتیاطی، برگردد.
جراحی فک و صورت جهت درمان اورجت
عوارض احتمالی جراحی ارتوگناتیک
همانند هر عمل جراحی دیگر، جراحی فک و صورت نیز عوارض و خطرات احتمالی را در بر دارد. به همین دلیل پیشنهاد می شود قبل از تصمیم گیری قطعی در مورد جراحی، خصوصا در مواردی که انجام عمل ضروری نبوده و تنها ویژگی های زیبایی ظاهر مطرح است، به طور کامل با متخصص ارتودنسی مشورت کرده و با سنجیدن مزایا و معایب، اقدام به جراحی ارتوگناتیک شود.
خطرات و عوارض احتمالی عمده ای که پس از عمل مشاهده شده اند، شامل این موارد می شوند:
- درد ناشی از جراحی
- التهاب و تورم
- خونریزی
- عفونت های ثانویه
- آسیب به بافت و ساختار طبیعی لثه، استخوان و دندان
- عوارض مربوط به داروهای بیهوشی و بی حسی
- ۹۸/۰۳/۰۹